նախագիծ 3

1.    Ձեր ցանկությամբ ներկայացրեք որևէ բնական աղետ:

Փոշեփոթորիկ` ուժեղ քամի վորի ընթացքում իր հետ տեղափոխում է փոշի և ավազահատիկներ:

2.    Նշեք տվյալ աղետի առաջացման պատճառները, բացահայտելով մարդկային գործոնի դերը, հնրարվորության դեպքում բերելով օրինակներ:

Երկրագնդի վրա ճնշման տարբերությունից առաջանում է ուժեղ քամի որը իր հետ տանում է նայեվ փոշի:

3.    Ի՞նչ ազդեցություն ունի աղետը բնական միջավայրի վրա:

Փոշեփոթորիկը առաջացնում է մշակաբույսերի արմատների մերկացում որի պատճառով մշակաբույսերը չորանում են:

4.    Ի՞նչպես կարելի է պայքարել այդ աղետի դեմ: 

Պետք է խոնավ պահել հողը և անտառաշեռտեր ստեղծել:

նախագիծ 1

1.    Ինչպիսի միջավայրում ենք ապրում մենք, փորձեք ինքներդ գնահատել ձեր շրաջակա միջավայրի որակը: 

Ես ապրում եմ Շենգավիթ վարչական շրջանում վորտեղ ցավոք շատ են գործարանները որոնք այլևս չէն շահագործվում, այստեղ նաև շատ են լքված շինությունները դրանց հետ մեկտեղ օր-օրի ավելանում են ավտոմեքենաները վորոնք աղտոտում են մտնոլորտը. Բայց դրանց հետ մեկտեղ ավելանում են կանաչ տարացքները:

2.    Ինչպես է ազդում շրջակա միջավայրը ձեր առողջության վրա, եթե կան առանձնակի դրսևորումներ, ներկայացրեք կոնկրետ օրինակներով:

Մթնոլորտի աղտոտման գլխավոր պատճառներից են ավտոմեքենաները, ՋԵԿերը,  գործարանները  օրինակ` ավտոմեքենաները որոնց շարժիչում կատարած այրումից առաջանում է ածղաթթուգազ որը աղտոտում է մթնոլորտը որը նայև շնչում ենք մենք վտանգելով մեր առողջությունը:

3.    Ինչպես եք պատկերացնում շրջակա միջավայրի վերահսկողությունը, ինչպես այն դարձնել ավելի արդյունավետ: Ինչ դերն ունի հասարակական վերահսկողությունը, ինչպես մեծացնել այն:

Շրջակա միջավայրի վերահսկողություն ասելով ես հասկանում եմ մոնիթորինգ. Որը վերահսկում է շրջակա միջավայրը, գնահատում միջավայրի աղտոտվածությունը:

Ավելի արդյունավետ դարձնելու համար հարկավոր է մարդկանց դեռ մանկուց սովորեցնել չփչացնել բնությունը, չաղտոտել շրջակա միջավայրը :

Իմ կարծիքով հասարակական վերահսկողությունը այտքանել մեծ դեր չունի քանի որ չփչացնել բնությունը ավելի շատ մարդու դաստիրակությունից է գալիս իսկ վերահսկողությունը մեծացնելու համար հարակոր է շատեցնել բնապահպանակական կազմակերպությունների թիվը:

4.    Ինչ ես անում դու, որպեսզի բարելավես շրջակա միջավայրի որակը:

Ինչպես ես անպեսել յուրաքանչյուր անձ ունի իր դերը շրջակա միջավայրի բարելավման գործում. Մարդ չփչացնելով, չաղտոտելով արդեն բարելավում է շրջակա միջավայրը:

Ես լինելով Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրի սովորող մասնակցել եմ վարդատունկի, մաքրել եմ կրթահամալիրի շրջակայքը, մասնակցել եմ ծառատունկի, եկոհայրենագիտական ակումբի հետ մաքրել ենք ծիծեռնակաբերդի հարակից տարացքները:

Ջրոլորտ

Անօրգանական միացություն՝ Н2O։ Ջուրը բնության ամենատարածված նյութն է, բնության մեջ հանդիպում է պինդ, հեղուկ, գազային վիճակներում։ Կյանք գոյություն ունի միայն այնտեղ, որտեղ ջուր կա։Կազմում է կենդանի օրգանիզմների բաղադրության 2/3 մասը։ Բույսերը հողից յուրացնում են ջուրը և նրա մեջ լուծված նյութերը։ Ջրի միջոցով կենդանի օրգանիզմներից հեռանում են ոչ պիտանի նյութերը։ Ջրային կենդանիները ջրի միջոցով ստանում են նաև ցամաքում գտնվող իրենց անհրաժեշտ նյութերը։ Աղբյուրների, գետերի և լճերի քաղցրահամ ջրերի պաշարը կազմում է ջրոլորտի սոսկ 1/10000 մասը։ Ջրոլորտը Երկրի բոլոր ջրային պաշարների ամբողջությունն է: Ջուրը երկրագնդի ամենատարածված նյութն է։ Մարդիկ խմում են Քաղցրահամ ջուր, Քաղցրահամ ջրի պաշարները կազմում են ողջ ջրային զանգվածի 2,5%-ը, սակայն դրա մի մասն է պիտանի խմելու համար։Մարդը օրեկան ունի 2 լիտր ջրի պահանջ:Հասուն մարդու մարմնի 60-65%-ը կազմում է ջուրը:Մարդը կորցնելով մարմնից 2% ջուր սկսում է ծարավել, 6-8% տոկոսի դեպքում նրա մոտ կիսաուշաթափություն է, 10%-ի դեպքում մարդու մոտ առաջանում են խնդիրներ թուքը կուլ տալու հետ, իսկ մարմնից 12% ջուր կորցնելու դեպքում մարդը մահանում է: Մեր միջավայրի ջուրը աղտոտողները դրանք գործարանային հոսքաջրերն են, որոնք առանց բնության մասին մտածելու լցնում են լճերը գետերը: Արդյունաբերական հոսքաջրերը աղտոտված են լինում նավթով,ծանր մետաղներով և տաք հոսքաջրերով:Վտանգավոր է ջրի մակերեսին նավթային թաղանթի գոյացումը:Վտանգավոր են նաև ծանր մետաղները սնդիկը,կապարը,կադիումը,պղինձը,մկնդեղը:Ծանր մետաղներով լցված ջրի ձկները պիտանի չեն օգտագործման համար: Ջրի մաքրումը կատարվում է ջրազատիչ կայաններում։ Ջրազատիչ կայաններում ջուրը նախ անցնում է լողացող խոշոր առարկաները պատնեշող ցանցի միջով, այնուհետև ենթարկվում պարզեցման, ավազաշերտերով զտվում և միկրոօրգանիզմների ոչմչացման նպատակով՝ մշակվում քլորով կամ օզոնով։ Ներկայումս զարգացած երկրներում քլորացումը փոխարինվել է մանրէասպան գերմանուշակագույն ճառագայթահարմամբ։ Աղտոտված ջուրը կարող է պատճառ դառնալ այնպիսի հիվանդությունների ինչպիսիք են` տիֆը, դիզենտերիա, խոլերա, ստամոքսային ինֆեկցիա, բրուցելյոզ և այլն: Գիտնականների կարծիքով, պետք է հրաժարվել ջրի համատարած մաքրման մտքից, քանի որ մաքրումից ոչնչանում են շատ մանրէներ, որոնք դրական են ազդում մարդու առողջության վրա: Ջրերի մաքրման քիմիական եղանակներից կիրառվում են մակարդումը, երբ քիմիական որոշ նյութերի ազդեցությամբ ջրում եղած խառնուրդները մակարդվում, նստում են հատակին, կլանումը` քիմիական որոշակի կլանիչներով ջրից կլանվում և հեռացվում են վնասակար նյութերը:

Հողոգտագործում

Այժմ Էկոլոգիական ամենակարևոր խնդիրներից մեկը օդի աղտոտումն է:
2020-թ. սկսած տարեկան 3,6մլն մարդ կմահանա օդի աղտոտվածությունից, այդպիսի եզրահանգման են եկել Տնտեսական զարգացման և համագործակցության կազմակերպան փորձագետները։
Clean air Asia էկոլոգիական խումբը հայտնում է, որ օդի աղտոտվածության պատճառով յուրաքանչյուր տարի ասիայում մահանում է 800.000 մարդ, այդ մասին հայտնում է ozemle.net կայքը, իսկ ամբողջ աշխարհում ավելի քան 20 մլն, այդ մասին տեղեկացնում է Russia Today-ը՝ CNN-ին հղումով։ Աղտոտվածության ամենաբարձր մակարդակը տիրում է Արևելյան Ասիայում, որից հետո գալիս են Հնդկաստանը և Հարավարևելյան Ասիան։ Սակայն արևմտյան երկրներում նույնպես զոհեր են լինում ծխի և փոշու պատճառով։
Մեր միջավայրը աղտոտող հիմնական պատճառներն են տրանսպորտը, արդյունաբերությունը, գյուղատնտեսությունը և կենցաղը:
1)Տրանսպորտ. Տրանսպորտը երկու բացասական ազդեցություն է թողնում մթնոլորտի վրա՝
· Վառելիքի այրման համար ծախսվում է թթվածին,
· Այրման ժամանակ առաջացող թունավոր արգասիքները արտանետվում են մթնոլորտ:

2) Արդյունաբերություն. Ջերմաէլոկտրոկայանները աշխատում են հանքային վառելիքով՝ բնական գազով, քարածխով, նավթով, մթնոլորտ են արտանետում հսկայական քանակությամբ գազային նյութեր:
Իրենց բացասական ազդեցությունն ունեն նաև քիմիական նյութեր, պլասմասսաներ, գունավոր և սև մետաղներ արտադրող գործարանները, և սրանցից յուրաքանչյուրը իր բացասական կողմն ունի՝ յուրաքանչյուր գործարան ունի իրեն բնորոշ արտանետումներ:
3) Գյուղատնտեսություն. Գյուղատնտեսության երեք հիմնական պատճառներն են՝
Պարարտանյութերի օգտագործումը, որոնք իրենց բացասական ազդեցությունն են թողնում թե՛ արտադրության, թե՛ կիրառության ժամանակ,
· Գյուղատնտեսության մեջ օգտագործվող տեխնիկան,
· Եվ գյուղատնտեսական արտադրությունից մնացորդների այրումը, փայտածուխ արտադրելու նպատակով անտառների այրումը և այլն:
Օդի աղտոտվածությունը անմիջական կապ ունի նաև մեր առողջության հետ։ Օդի աղտոտվածության պատճառով են առաջանում բռոնխիտ, ալերգիաներ, մաշկային, շնչառական, աչքերի և սրտի հետ կապված լուրջ հիվանդություններ։ Շնչառական օրգանների հիվանդությունները առաջանում են օդում առկա մասնիկների՝ փոշու, հեղուկի մանր կաթիլների, ծխի, մրի քանակի հետևանքով, այդ մասնիկները կարող են ներթափանցել թոքային
հյուսվածքներ՝ առաջացնելով քաղցկեղ, ասթմա և այլ վտանգավոր հիվանդություններ։

Կարծում եմ մթնոլորտն աղտոտումից պաշտպանելու համար անհրաժեշտ է ևս մեկ անգամ ընթերցել 2 հարցը՝մթնոլորտն աղտոտող հիմնական պատճառները, և տրանսպորտի, արդյունաբերության, գյուղատնտեսության մեջ օգտագործել այնպիսի նյութեր, որոնք ո՛չ մեզ կվնասեն, ոչ՛ շրջակա միջավայրը:
Մարդկությունը իր բոլոր ժամանակներում մեծ հայտնագործություններ է անում, արտասովոր ու կարևոր բաներ է ստեղծում մարդկության կյանքը հեշտ ու ավելի պարզ դարձնելու համար, բայց իր ստեղծածի օգտագործելու ճիշտ ձևը չի գտնում, չի կարողանում օգտոգործի էնպես, որ շրջակա միջավայրը չաղտոտի, և հենց դա էլ խնդիրն է: Օր՝. տրանսպորտը. հնարավոր չէ պատկերացնել մարդկանց գոյատևումն առանց դրա, բայց մեծամասամբ հենց դա էլ աղտոտում է մթնոլորտը: Ուղղակի պետք է էնպիսի նյութեր ստեղծել, կամ գտնել, որ ավտոմոքենան օգտագործելուց ոչ միայն հարմար և արագ լինի, այլ նաև անվտանգ շրջակա միջավայրի համար: